De Fronikboerderij is definitief gered!


Op 29 juni kwam het verlossende persbericht van de gemeente Zaanstad. De Fronikboerderij op de hoek van de Westzanerdijk en het Westerwindpad wordt in volle glorie hersteld en zal zijn buurtfunctie kunnen behouden. Dat is de prachtige uitkomst van een lange strijd waar vooral ook veel buurtbewoners zich voor hebben ingezet, en waarin ROSA een doorslaggevende rol kon spelen.  

Toen, zo’n veertig jaar geleden, de bouw van de wijk Westerwatering van start ging, kocht Zaanstad de grond van de boerderij van de gebroeders Fronik. Daar zou dan op den duur, als de broers er niet meer zouden boeren, ook nieuwbouw kunnen plaatsvinden. Maar toen Kobus Fronik aan het begin van deze eeuw om gezondheidsredenen zijn boerderij moest verlaten, gebeurde er lange tijd niets.
De zorg voor zijn opstallen en levende have werd overgenomen door de overburen, Linda Bloem en Kees Heijn. Onder hun bezielende leiding groeide de Fronikboerderij uit tot het hart van de wijk. Niet alleen buurtbewoners wisten de plek te waarderen, ook instellingen als de Prinsenstichting werden er kind aan huis met hun cliënten. En de laatste jaren komen er ook steeds meer toeristen en dagjesmensen.

In 2012 inventariseerde de gemeente alle agrarische panden die monumentwaardig waren. Ook de Fronikboerderij kwam op die lijst, op basis van onder andere de ‘hoge situationele waarde vanwege de benedendijkse ligging’ en het feit dat ‘hooihuisboerderijen uiterst zeldzaam zijn’.
Alle panden op de inventarisatielijst werden vervolgens gemeentelijk monument.
De Fronikboerderij niet.
Want de gemeente gedoogde de situatie, maar het plan voor zes luxe villa’s lag klaar en nog tot in 2015 werd ervan uitgegaan dat de boerderij op den duur gesloopt zou worden. De bewoners van de Westzanerdijk en verre omtrek dachten daar anders over. Ze presenteerden een gedegen buurtvisie aan de raad, die daar unaniem lovend over was. In die buurtvisie zou de Fronikboerderij behouden blijven.

Er werd een plan ontwikkeld waarin de functie van buurtboerderij gecombineerd ging worden met zorgwoningen.
Dit college hecht veel waarde aan participatie. Initiatieven vanuit de bevolking worden in theorie omarmd en ondersteund. De praktijk is helaas vaak weerbarstiger. Ook in het geval van de Fronikboerderij maalden de ambtelijke molens langzaam.

Om extra aandacht te genereren schreef ons steunfractielid Hans Kuyper het kinderboek ‘Het geheim van de bevroren boerderij’, waarvan het eerste exemplaar tijdens een feestje op de Fronikboerderij door de verantwoordelijk wethouder in ontvangst werd genomen. In haar dankwoord benadrukte ze dat ze haar uiterste best zou doen om de boerderij te behouden.

En dat heeft ze ook gedaan, maar bij dit dossier waren meerdere wethouders en gemeentelijke afdelingen betrokken. Het viel nog niet mee om binnen het college alle neuzen dezelfde kant op te krijgen. In elk geval kostte het veel tijd en de mensen van de Fronik bleven weer maandenlang in onzekerheid.

Die stroperigheid werd ROSA uiteindelijk te gortig. Als we dan al geen doorbraak teweeg konden brengen, dan zouden we in ieder geval wat zekerheid kunnen bieden door de Fronik op de monumentenlijst te plaatsen en het risico van sloop en nieuwbouw af te wenden. We kwamen op 10 november 2016 met een motie die een ruime meerderheid haalde:

Feest voor de Fronik!


Het college, dat de motie ontraden had, voelde zich er wel door aangespoord actie te ondernemen.

Op 7 maart van dit jaar werd bekend dat de Fronik Buurtboerderij de gelegenheid kreeg met een sluitende businesscase te komen. Vreemd genoeg werd daar wel een ultimatum aan verbonden: als er vóór 1 juli 2017 geen contracten getekend waren, zou het hele feest niet doorgaan en kon het plan voor de zes villa’s weer uit de kast gehaald worden.

Voor ROSA was het onvoorstelbaar dat een groep vrijwillige doorzetters die al jaren door de gemeente aan het lijntje gehouden werd, nu zo onder druk gezet werd om binnen drie maanden voor elkaar te krijgen wat de gemeente zelf nooit gelukt was. Maar de initiatiefnemers zelf grepen de kans met beide handen aan. Dat tekent eens te meer hun strijdlust en positieve energie.

Toen de provincie Noord-Holland de Fronikboerderij dit voorjaar verkoos tot ‘herontwikkellocatie van het jaar’ was de zaak eigenlijk al beklonken. De gemeente zou nu niet meer tot sloop kunnen overgaan, dat zou immers tot afgrijselijk gezichtsverlies leiden. En een paar weken later werden inderdaad contracten getekend met Stadsherstel Amsterdam en de Heeren van Zorg, die ook in de Zaandijkerkerk al succesvol hebben samengewerkt.

In de oude boerderij van Kobus Fronik komen woningen voor autistische jongeren. Op het erf erachter blijven de dieren de baas, en er komt lichte horeca, waarmee de ontmoetingsfunctie zelfs nog versterkt wordt. Een prachtig voorbeeld van wat de gemeenschap zelf voor elkaar kan krijgen. Wat dat betreft is de overwinning van de mensen van de Fronik hopelijk een kantelpunt in hoe de gemeente met echte participatie omgaat. ROSA hoopt dat toekomstige initiatieven een minder zware strijd hoeven aan te gaan om de leefomgeving te verbeteren.

ROSA feliciteert alle mensen van de Fronik met dit prachtige resultaat en heeft bewondering voor hun doorzettingsvermogen. Speciale hulde brengen we aan de vrouw van het eerste uur, Linda Bloem. Haar medestrijder van destijds, Kees Heijn, kan dit feestje niet meer meemaken. Hij stierf veel te jong, in 2013. En nog wel op 1 juli, dezelfde datum als waarop het gemeentelijk ultimatum dit jaar zou aflopen. Dat is een bizar toeval natuurlijk.

Maar iets symbolisch heeft het wel.