Donkere wolken boven een dure, domme tunnel


Dit is een bijdrage van Menno de Haas en Hans Kuyper

Vanavond, tijdens de raadsvergadering van 13 oktober, worden er maar liefst 6* moties ingediend over één en hetzelfde onderwerp – dat niet eens op agenda staat. Zoiets komt niet vaak voor, maar het gaat dan ook over een zeer omstreden en ingrijpend plan: de herinrichting van de spoorwegovergang in Zaandijk.

Heel in het kort: Prorail en de Vervoersregio Amsterdam willen dat er veel meer treinen gaan rijden over de Zaanlijn, maar hebben daar zo weinig geld voor over dat Zaanstad met een halfbakken oplossing achterblijft. Niet de trein gaat onder de grond, wat in alle opzichten een beter idee is en wat eigenlijk de hele gemeenteraad ook het liefste wil, maar al het overige verkeer, door onveilige tunnels. Bekijk het hele plan hier.

Omdat de wethouder natuurlijk wel begrijpt hoe gevoelig dit ligt, heeft hij afgelopen maand een zienswijze van de raad gevraagd over een ‘voorlopig voorkeurstraject’, met dubbel voorbehoud dus. Hij wilde daarmee de stemming in de raad peilen, zonder er meteen een raadsbesluit van te maken. De nu voorliggende zes ‘moties vreemd aan de orde van de dag’ zijn daar het gevolg van. Het zou hem aan het denken moeten zetten.

ROSA heeft vanaf het begin bezwaar gemaakt tegen deze plannen, en de weerstand groeit gestaag. Steeds meer mensen zien in dat de verkeerssituatie rond het spoor niet veiliger wordt en dat de leefbaarheid in oud-Koog en Westerkoog zwaar onder druk komt te staan. Een ingezonden brief in De Orkaan was heel helder. De reacties onder dat stuk en op de sociale media liegen er niet om.

Ook in de gemeenteraad is nog maar de kleinst mogelijke meerderheid vóór, zo bleek tijdens het laatste Zaanstad Beraad op 6 oktober. POV, PvdA, VVD, CDA en PVV zien de plannen wel zitten. GroenLinks en D66 twijfelen, terwijl de rest (DZ, ROSA, PvdD, DENK, CU, SP) tegen is. 20-19. Zoals gezegd, het zou de wethouder aan het denken moeten zetten. Wil je straks meer dan 200 miljoen uitgeven met een meerderheid van één zetel? Misschien kun je dan beter je plannen heroverwegen.

Twee jaar geleden al schreef ROSA een vernietigend stukje over het project. En we zouden die tekst één op één opnieuw kunnen plaatsen, want aan de plannen is eigenlijk vrijwel niets veranderd. Er zijn alleen enkele tientallen nieuwe onderzoeken aan het dossier toegevoegd. Dat is op zich al een veeg teken: hoe slechter het plan, hoe meer papier er nodig is om het te verdedigen.
Een goed ontwerp past op een bierviltje.

Volgens het college draait alles om de veiligheid van de fietsers. En inderdaad zijn de fietspaden rond de spoorwegovergang erg krap. Maar waarom zijn die dan niet al jaren geleden aangepakt? Blijkbaar zijn de problemen toch niet zo erg urgent; in elk geval heeft de huidige situatie al in geen jaren voor ongelukken gezorgd.
En vreemd genoeg concentreert het plan zich vooral op autoverkeer. Het gaat om ‘de doorstroming op de A8’ en dan zijn de fietsers opeens vergeten. Waarom ten behoeve van een stukje snelweg een spaghetti van asfalt aanleggen, dwars door mooie groenstroken en tennisvelden heen? Een wegenbrij die het vrachtverkeer tussen de schoolkinderen van oud-Koog dirigeert of alternatieve routes doet zoeken, zodat de tientonners door de hele wijk zullen gaan zwerven? Iets verderop in Zaandijk gaan we het vrachtverkeer juist weren, hier wordt het vrolijk de buurt in gejaagd.

Waarom is er gekozen voor een extreem lange fietstunnel met een onderaardse haakse hoek, waar scholieren elkaar in volle vaart in de flanken kunnen rijden? Is dat een verbetering? Er wordt nu al gesproken over camera’s en extra oversteekplaatsen in de buitenlucht omdat het ook sociaal niet veilig zal zijn.

Er zijn nog veel meer negatieve aspecten. De ondernemers in Koog zijn niet blij met de plannen, die hun winkels minder bereikbaar maken. Vooral voor de supermarkt is het een strop, die is immers helemaal gebouwd op de forensen die over het dak rijden en dan afslag 2 kiezen op weg naar huis. Het is maar de vraag of zo’n grote winkel kan overleven als die klandizie straks wegvalt.
En dat zou dan de zoveelste voorziening zijn die Koog wordt ontnomen. Ook het skatepark moet eraan: er wordt nu gedacht aan een postzegelparkje onder het viaduct. En hoewel wij meer groen zeer toejuichen: Welke Zaanse gemeente heeft een park als centrum? En wie gaat er picknicken onder de snelweg?

Dat de plannen op alle niveaus slecht zullen uitpakken is door meerdere deskundigen bepleit, in ingezonden stukken en in de raadszaal. Maar de kritiek wordt terzijde geschoven. Ook de inwoners van Koog zelf worden niet serieus genomen. Er is zelfs een rapport dat doodleuk meldt dat ze de zaken niet helder zien. Wij denken dat ze dat wel doen: ze zijn bang dat hun ooit zo mooie dorp nog verder afglijdt. Dat Koog een verkeersplein wordt met wat huisjes eromheen. Dat de vernietiging die in de jaren zestig is begonnen, nu gewoon wordt voortgezet.
ROSA vindt dat die angst terecht is.

Maar het heeft er alle schijn van dat Zaanstad zich (weer eens) laat afschepen. De Vervoersregio, de Provincie en het Rijk hebben voor de inwoners boven het IJ nu eenmaal niet de miljoenen over die ze ten zuiden van Amsterdam zo grif uitgeven. De metro wordt eerder doorgetrokken naar Den Haag dan dat wij een vrije busbaan krijgen. En verder zoeken we het hier maar uit. Prorail en Rijkswaterstaat, negentiende-eeuwse koninkrijkjes, regeren. Van Nijverdal tot Abcoude wordt de trein onder de grond gebracht, in Zaanstad is het volstrekt uitgesloten.
Maar wie is er nou eigenlijk de baas in onze gemeente? Waarom accepteren we dit steeds maar weer? Het Dagblad Zaanstreek signaleerde het ook al in een artikel. (Achter een betaalmuur).

Waarschijnlijk gaan de plannen niet eens door. De (grote) toename van stikstofdepositie zal ergens gecompenseerd moeten worden. Het plan is om dit in het veenweidegebied zelf te doen, bijvoorbeeld door andere maaimethodes. Wij vinden het van de gekke om onze natuur te gebruiken om stikstofuitstoot voor een verkeersproject te compenseren, terwijl juist deze kwetsbare gebieden hier zo van hebben te lijden! Staatsbosbeheer mag dit gaan uitvoeren, terwijl zij nu al geld en menskracht te kort komen. En stel dat het op de een of andere manier toch lukt om daar de middelen voor te vinden – hoeveel mogelijkheden zijn er dan nog voor bijvoorbeeld woningbouw in de stad? Gaat alle stikstofruimte op aan deze spaghetti in asfaltsaus? De busbrug kan immers ook nog steeds niet open.
Een verbinding A8-A9 is straks in ieder geval voor altijd onmogelijk. Dat is dan de enige positieve uitkomst van dit gedoemde project.

*Voor zover op het moment van dit schrijven bekend.