Dit is een bijdrage van: Hans Kuyper
De Algemene Beschouwingen die ROSA afgelopen donderdag uitsprak, zijn niet onopgemerkt gebleven. Ons korte, maar stevige pleidooi om voortaan niets meer te slopen leverde vooral verbazing en discussie op, maar ook al wat voorzichtige bijval van andere fracties. Dat is altijd mooi, daarmee zet je dingen in beweging en dat is precies wat er nodig is, nu het zo slecht gaat met onze mooie wereld.
Het idee is niet nieuw. Onder architecten leven al veel langer ideeën over hoe om te gaan met de bestaande werkelijkheid. Steeds vaker gaan er stemmen op om wat er is, vooral te laten staan. Een kwart eeuw geleden bouwde Anne Lacaton in Frankrijk een nieuwe villa om bestaande bomen heen. Sindsdien kwam de zogenaamde Re-Arch beweging opzetten, de architectuur van het hergebruik. Die heeft in de loop der tijd spectaculaire en oogstrelende projecten opgeleverd. En nu klimaat en milieu almaar verder in de knel komen, groeit de beweging gestaag door.
In ons land hebben we bijvoorbeeld de ‘circulaire projectontwikkelaar’ Menno Rubbens, die een groot ‘nieuw’ schoolgebouw in Ede vormgaf rond een bestaande constructie, architecten als Ninke Happel en Floris Cornelisse in Rotterdam (”Bouwen, bouwen, bouwen,” is een armzalig antwoord op de wooncrisis’) en de Gentse Amstelvener Marius Grootveld, die als student onderzoek deed naar verwering als onderdeel van architectuur en nu pleit voor een rigoureus sloopverbod.
Duurzaam ontwikkelen leeft, kortom, en de tijd is er ook naar. ‘Het duurzaamste gebouw is het gebouw dat er al staat,’ is nu het credo. Want zelfs als je een volledig energieneutraal pand terugbouwt, duurt het tientallen jaren voordat je de enorme impact van sloop en nieuwbouw hebt gecompenseerd. En hoe lang mogen gebouwen tegenwoordig nog blijven staan?
Dat stoppen met slopen ook de redding kan zijn van veel karakteristieke, maar niet als monument beschermde panden, is een enorm bijkomend voordeel. Een sloopverbod kan onze linten, dijken en paden redden uit handen van geldbeluste ontwikkelaars die elke mansardekap vervangen door een liefdeloos blok beton met te kleine appartementen en kekke ‘industriële’ balkonnetjes. Er zijn zoveel mogelijkheden om wat we al hebben, duurzaam te herbestemmen!
Luister voor meer over de moderne bouwpraktijk en de tegenstelling tussen nieuwbouw en renovatie ook deze interessante podcast met ‘onze eigen’ Sjoerd Soeters en architectuurhistoricus Michelle Provoost. Over ‘de nieuwe ansichtkaart’ die Zaanstad is geworden – maar die de architectuur niet verder heeft gebracht…
Gaan we dan helemaal nooit meer slopen? Nee, dat voert natuurlijk ook te ver. Een zielloos, vierkant distributiecentrum dat plaatsmaakt voor woningen – dat moet kunnen. Parkeergarages die park worden ook. Een snelweg die spoorbaan wordt, graag. En misschien staat er heel af en toe een nikserig bedrijfspand echt in de weg van een mooie ontwikkeling. We moeten nooit te star zijn. Maar het principe is: je moet wel heel sterke argumenten hebben om een bestaand gebouw te vervangen. Verwaarlozing en financieel gewin zijn dat in elk geval niet.
De komende tijd zal ROSA de mogelijkheden onderzoeken. Om te beginnen zijn we op 10 december aanwezig in de Bullekerk, voor de jaarlijkse Jaap Schipperlezing. Want dan komen Marius Grootveld en Floris Cornelisse zelf over hun ideeën vertellen, onder meer aan de hand van actuele Zaanse voorbeelden.
We staan nog maar aan het begin van deze hoopvolle ontwikkeling. Maar een slogan hebben we al. Na ‘Top van de Randstad’ en het minimalistische ‘ZNSTD’ gaan we nu naar het vrolijke ‘Zaanstad, laat-maar-lekker-staan-stad’. En ROSA heeft er zin in!
