Bij de aanleg van het Provily Sportpark in Krommenie, in 1964, vonden amateur-archeologen de resten van een versterking uit de Romeinse tijd. In de volksmond kreeg dit kleine fort de naam Het Hain. Niet duidelijk was of het gebouwd was door de Romeinen of juist door de inheemse Friezen, als een soort imitatie van het veel grotere Romeinse fort bij Velsen.
Nu er woningbouw gaat plaatsvinden op de voormalige sportvelden, konden archeologen een nieuwe opgraving verrichten. De kennis en de techniek zijn in die ruim 50 jaar natuurlijk sterk verbeterd. Het begint er nu sterk op te lijken dat de wetenschappers op korte termijn kunnen vaststellen (onder andere door het gebruikte hout en de aanwezigheid van speciaal huishoudelijk Romeins aardwerk) dat Het Hain wel degelijk gebouwd is door Romeinen en ook door een klein aantal van hen (misschien niet meer dan vier personen) is bewoond.
Dat zou het Hain uniek maken in Nederland en zelfs in Europa. Niet eerder is vastgesteld dat de Romeinen zich zo noordelijk hebben gevestigd in de eerste eeuw na Christus. Pas een eeuw later trokken ze in Engeland nog verder op, en bouwden de muur van Hadrianus. Toen hadden ze zich in de Lage Landen allang veilig teruggetrokken achter de Rijn.
De kortstondige Romeinse bewoning van Krommenie voegt dan een verrassend en romantisch hoofdstuk toe aan de toch al zo rijke geschiedenis van de Zaanstreek. Een bescheiden Romeinse handelspost tussen de eenzame, verspreide IJzertijdboerderijen… Hoe heeft de inheemse bevolking gekeken naar die vier ‘aliens’ met hun superieure technieken, hun kippen en katten, hun wijn en hun gerezen brood?
ROSA en de PvdA willen dat deze spectaculaire vondst, die de Zaanstreek linkt aan Rome, dan een permanente plek krijgt in de nieuwbouwwijk die er straks zal verrijzen. Het voormalige sportpark bevindt zich al aan de Marslaan, dus het ligt voor de hand om de nieuwe straten ook van Romeinse namen te voorzien. Daarnaast is een gedenkteken op de precieze locatie een mogelijkheid. Misschien is het zelfs mogelijk om een replica te bouwen, in combinatie bijvoorbeeld met een speelterrein.
In de komende tijd gaan we steun zoeken voor deze plannen. U gaat er nog van horen!
En ROSA droomt nog even verder. Stel dat we een link zouden kunnen leggen tussen Het Hain, de kreekrug van Assendelft en de eerste Middeleeuwse ontginningen net ten oosten daarvan, tot en met de schansen van de Watergeuzen in Wormerveer? Dan zou een fantastisch beeld kunnen ontstaan van het leven in de Zaanstreek vanaf de prehistorie tot aan het begin van de molentijd. Een lange periode die altijd onderbelicht is gebleven.
ROSA wil pleiten voor een nieuw archeologisch museum in het noorden van Zaanstad. Archeologen hebben in de afgelopen jaren meer dan voldoende interessante vondsten gedaan die nu niet of nauwelijks te zien zijn. Zo’n museum zou een welkome aanvulling vormen op het verhaal van de Zaanstreek en bovendien bezoekers kunnen verlokken nog vaker het noorden van de stad te bezoeken.
Maar we beginnen met een monument voor Het Hain!